Sennilegast bjuggu íslendingar mestanpart neðanjarðar í gegnum aldirnar. Grófu sig inní hóla og ofan í jörðina og bjuggu þar.

Torfbæir voru náttúrulega margir og mismunandi.  Sýnt hefur verið fram á nokkrar mismunandi tegundir eftir landshlutum.  

Þar fyrir utan er sennilegast, að torfbæir eins og nútímafólk yfirleitt skilur orðið, koma ekki til  almennt fyrr en á 19.öld.  Sennilegast.

Fyrir þann tíma voru það hugsanlega eingöngu heldra fólk og betri bændur sem gat búið í álíka bæjum.

Almenningur líklega gróf sig inní hóla og/eða ofan í jörðina og í sumum tilfellum var settur einhver þakskjatti yfir til málamynda eftir atvikum.

Fornar heimildir styðja þetta.  Td. segir svo í riti Blefkens (Já já, hann var talinn vitleysingur og vondur útlendingur í eina tíð - en síðari tíma rannsóknir benda til að að margt sem hann segir og lengi vel var talið vitleysa og óhróður um íslendinga - gæti í raun vel verið rétt.  Þó vissulega sé hann barn síns tíma og upptekinn skrímslum o.þ.h.):

,, Kot sín hafa þeir við ströndina vegna fiskveiðanna - og eru þau neðanjarðar vegna hinna feiknalegu storma...

Hús þeirra eru öll neðanjarðar vegna þess að byggingarefni skortir..." 

http://landsbokasafn.is/uploads/kjorgripur/gloggt.pdf

Íslendingar í torfbæjum í 1000 ár